|

Mieszaniny fotobłyskowe
(w skrócie FB lub też FotoBłyski) to mieszanki mające na celu
wytworzenie krótkiego, możliwe "najmocniejszego" błysku. Trudno jest
znaleźć dokładną granicę, która rozróżniałaby mieszaniny fotobłyskowe od
np. mieszanin oświetleniowych lub też termitów np. mieszanina azotanu
baru z magnezem jest przez wielu uznawana z FB, mimo że można ją również
zliczyć do mieszanin oświetlających. Mieszaniny FB możemy podzielić na
takie, które wytwarzają gazy przez co możemy używać je np. w petardach,
oraz takie mieszaniny, które gazów nie wytwarzają. Nieznaczny to jednak
że są całkiem bezużyteczne np. FB #5, po sprasowaniu (nie ubiciu
!) może nam posłużyć jako mieszanka do flar białych. Mieszanki te możemy
również używać do stroboskopów (flar błyskających) oraz jako tzw.
primery (mieszanki podpałowe) - primerów używamy do odpalania
mieszanin o wysokich temperaturach zapłonu np. termitów. O mieszaninach
wytwarzających gazy napiszę w przyszłości.
Teraz zajmiemy się mieszaninami nie wytwarzającymi gazów. Opiszę tu parę
prostych mieszanin FB opierający się na dwóch popularnych utleniaczach -
nadmanganianie potasu (KMnO4) oraz chloranie potasu (KClO3). Jako
utleniaczy nie brałem pod uwagę tlenków metali ani większości azotanów,
ponieważ trzy z czterech używanych w pirotechnice azotanów (potasu,
baru, strontu i sodu) to związki barwiące płomień, więc moglibyśmy
zaliczyć je do mieszanin oświetlających, oraz mało kto je posiada. Nie
brałem również pod uwagę tlenków metali, ponieważ są stosowane jeszcze
rzadziej niż azotany, można by je zaliczać do termitów. Mieszanina
azotanu potasu i magnezu nie znalazła się w zestawieniu ponieważ jest
czasami stosowana do napędzania rakiet i nieco nie pasowałaby do
pozostałych mieszanin.
Jak było wcześniej wspomniane mieszaniny FB mają wytwarzać "mocny
błysk". Efekt ten uzyskujemy przez użycie (jako reduktorów) w
mieszaninie proszków/pyłków metali np. magnezu, glinu lub cynku. W
pirotechnice amatorskiej cynk jest rzadko stosowany, więc również nie
znalazł się w zestawieniu. Oto tabela przedstawiająca składy
poszczególnych mieszanin FB (ich właściwości opisano poniżej):
. |
KMNO4 |
KClO3 |
Mg |
Al |
FB #1 |
50% |
- |
50% |
- |
FB #2 |
72% |
- |
28% |
- |
FB #3 |
86% |
- |
- |
14% |
FB #4 |
- |
69% |
- |
31% |
FB #5 |
- |
63% |
37% |
- |
Uwaga! Jak można łatwo zauważyć, podany jest bardzo dokładny
skład mieszanek. W razie problemów z odważaniem, możemy zaokrąglać
proporcje składników "do pięciu" np. 31 % Al + 69% KClO3 zaokrąglamy do
30% Al + 70 KClO3. Zmiany w składzie mieszanki nie będą odczuwalne
podczas spalania mieszanki. W razie problemów z zapalaniem (FB #5 nie
zapala się od lontu Visco!), mieszanki możemy podsypać odrobiną prochu
czarnego, Który to spalając się zapali mieszankę.
FB #1 *** Mieszanina znalazła się w zestawieniu ze względu na
to że jest bardzo popularna... co jednak nie znaczy że dobra. Mieszanina
spala się szybko jasnym płomieniem, jednak jest mniej efektowna od FB
#2. Najlepiej zamiast tej mieszanki robić FB #2, który jest tańszy i
lepszy. Reakcja zachodząca w czasie spalania jest bardzo podobna do tej
w FB #2.
FB #2 *** Mieszanina spala się z największą prędkością, z
trzech testowanych. Spala się bardzo jasno. Płomień ma barwę miedzy
białą a lekko czerwoną. Trudno dokładnie sprecyzować jaka reakcja
zachodzi w czasie spalania danej mieszanki. Na pewno magnez zareaguje z
nadmanganianem potasu według tej reakcji: 2KMnO4 + 3Mg ---> K2O + 2MnO2
+ 3MgO. Powstały tlenek manganu (MNO2) może przereagować z dodatkowym
magnezem, przyczym przebieg reakcji zależy od powstałej temperatury.
Może ona przebiegać tak: MnO2 + 2Mg ---> Mn + 2MgO, jednak możliwa jest
również reakcja: MnO2 + Mg ---> MnO + MgO.
FB #3 *** Mieszanina nie testowana ze względu na brak pyłu
glinowego, jednak z pewnością działa. Podczas spalania zachodzi reakcja
podobna do dwóch poprzednich, z tą też różnicą, że zamiast tlenku
magnezu (MgO) powstaje nam tlenek glinu (Al2O3).
FB #4 *** Mieszanina, podobnie jak powyższa, nie testowana ze
względu na brak pyłu glinowego, jednak również z pewnością działa.
Podczas spalania mieszanki zachodzi reakcja: KClO3 + 2 Al ---> KCl +
Al2O3 Chloran potasu "oddziela od siebie" cały tlen, w którym to spala
się glin. Produkty spalania to głównie chlorek potasu (KCl) oraz tlenek
glinu (Al2O3).
FB #5 *** Mieszanka spala się najjaśniejszym (z testowanych
mieszanin) płomieniem, paląc się zarazem dłużej niż FB #1 i FB #2.
Sprasowana (nie ubijać!) może być przydatna do wszelkich flar
spalających się na biało. Podczas spalania mieszanki zachodzi reakcja
podobna do tej w FB #4: KClO3 + 3Mg ---> KCl + 3MgO. Różni się tym że
zamiast tlenku glinu powstaje tlenek magnezu (MgO).
Produkcja
Otrzymanie wybranej przez nas mieszaniny, sprowadza się do dokładnego
zmieszania składników, ewentualnie roztarcia kryształków nadmanganianu
potasu, bądź też grudek chloranu potasu. Bryłki chloranu potasu lub też
kryształki nadmanganianu potasu rozcieramy przed zmieszaniem ich
z magnezem! Kategorycznie zarbonione jest ucieranie mieszanki gdy
składniki są razem, bądź też używanie metalowych mieszadeł! Mieszaniny
fotobłyskowe są wrażliwe na tarcie i uderzenia. W wypadku ucierania,
mieszanina może się zapalić, powodując poważne poparzenia na naszym
ciele! Z tego też powodu, podczas produkcji mieszaniny FB, powinniśmy
mieć na twarzy maskę (np. od szlifierki), bądź też gogle (mogą być
narciarskie). Ręce wypadałoby okryć rękawicami np. budowlanymi.
Uwagi:
*** Kategorycznie zabronione jest odpalanie "od zapałki" ilości FB
większych niż 3 gram ! Jeżeli nie posiadamy lontu, to np.
wysypujemy nasz FB na papier toaletowy i ten podpalamy.
*** Podczas pierwszego odpalania danej mieszanki FB w nocy
należy, zachować umiar i nie odpalać ilości większych niż 10 gram.
Może się to wydawać śmieszne, ale ta ilośc pozwala nam bezpiecznie
oszacować "moc" danej mieszanki.
*** Odpalanie bardzo dużych ilości FB po ciemku może spowodować
uszkodzenie wzroku.
*** Mieszanin FB o podanych składach nie należy przechowywać dłużej niż
3 dni. Jest to związane z tym że skrajnie zawilgocona mieszanka może
się sama zapalić. Nie oznacza to jednak że po 3 dniach mieszanina sama
się zapali :-) Szansa na to jest nie wielka, jednak zawsze lepiej
zachować tą odrobinę bezpieczeństwa.
*** Nadmanganian potasu jest substancją silnie barwiącą. Może się więc
zdarzyć że na dłoniach pozostaną nam na okres ok. dwóch dni fioletowo -
brązowe plamy :-)
*** Podczas pracy nad FB zawierającymi nadmanganian potasu (przy
chloranie też by wypadało :), należy się zaopatrzyć w maski przeciw
pyłowe. Pył nadmanganianu silnie podrażnia drogi oddechowe. Kiedyś
leżałem na podłodze, zasmarkany i kichałem, raczej nie polecam,
|